Stoute kinderen bestaan niet … dus waar gaat het mis?

Stoute kinderen bestaan niet en toch voeden we onze kinderen op alsof ze wél zouden bestaan. Soms lijkt het alleen alsof ze stout zijn. En dan hebben we een hele resem technieken klaar om hen te straffen of te belonen met als doel hen in te tomen, te beteugelen, om te plooien. Om het gedrag van kinderen werkelijk te kunnen begrijpen, hebben we inzicht nodig in hoe ze verbonden zijn met hun omgeving en hoe hun zelfregulatiesysteem in elkaar zit.

Kinderen zijn sociale wezens

Ten eerste zijn kinderen sociale wezen die er van nature bij willen horen. Daarvoor zullen ze instinctief inspelen op wat ze om zich heen voelen. Ze werken dan ook graag mee als ze zich verbonden, betrokken en gerespecteerd voelen. Wanneer ze niet mee willen in de richting die wij aangeven, is er iets aan de hand. Je vraagt hen iets wat niet in overeenstemming is met wat op dat moment voor hen juist of nodig is, ze voelen dat het niet klopt en gaan rebelleren.

Uit verbinding

Een andere mogelijkheid is dat ze zich niet gerespecteerd voelen. Dit kan gebeuren als we hen in bijzijn van anderen kleineren of bekritiseren, hun emoties bagateliseren (doe eens niet zo flauw), hun emoties negeren of hen verwijten maken (jij doet altijd…) hen met schuld overladen (door jou…) of door niet tegemoet te komen aan hun noden. Dan keren ze zich van ons af en trekken ze zich terug uit de verbinding.

Wat hebben kinderen nodig om zich gerespecteerd en verbonden te voelen?

Oprechte aandacht en unieke tijd samen, dat hebben kinderen nodig om gezien te worden in wie ze zonder vooropgezet plaatje werkelijk zijn, om zich te mogen uitdrukken zonder te voelen dat het jouw plannen dwarsboomt. Ze hebben tijd nodig (elke dag een uur!), unieke tijd waarin jij hen als ouder volledige aandacht schenkt (zonder telefoon in de buurt en zonder TV op de achtergrond), tijd waarin jij helemaal te hunner beschikking staat. Wanneer je hen gedurende een periode die tijd niet kan geven, probeer het dan goed te maken door een dagje samen door te brengen en hun favoriete dingen doet, zoals bijvoorbeeld hun lievelingsgerecht klaar te maken. Ook als je verschillende kinderen hebt, is het belangrijk voor elk van hen tijd te maken, door hen bijvoorbeeld elk apart in bed te stoppen, zodat ze jou op dat moment niet moeten delen. Vooral oudste kinderen hebben hier vaak meer nood aan, omdat ze soms door de komst van een broertje of zusje hun ereplekje bij mama en papa moeten opgeven.

Inzichten in emoties

Wanneer kinderen huilen, weerbarstig zijn of woedeaanvallen hebben, willen ze hier iets mee zeggen. Huilen of tekeergaan kan duiden op een behoefte waaraan niet wordt voldaan, zoals honger, pijn of angst. Maar ook aandacht, liefde en begrepen worden. Daarnaast huilen kinderen weleens om te ontladen. Erken je kinderen in hun emoties door bij hen in de buurt te blijven en hen te vragen wat ze voelen. De nood om begrepen te worden is een eerste sleutel in een verbonden crisis waar jullie heelhuids kunnen uitkomen. Ga dus samen op zoek naar wat je kind ervaart en zeg dat je het begrijpt.

Emoties uiten is heilzaam

Huilen en tekeer gaan zijn heilzame processen die het mogelijk maken spanning los te laten. Ze helpen emoties zoals verdriet, frustratie, woede te laten varen. Kinderen doen dit automatisch door te huilen. Soms zoeken ze zelfs een aanleiding om te kunnen huilen (bijvoorbeeld om een gebroken koekje), maar het hoeft niet altijd via tranen. Zo kunnen opgekropte frustraties ook ontladen worden door bijvoorbeeld samen te ravottenen of elkaar eens stevig te kietelen.

Controlemechanismen

We hebben echter heel wat controlemechanismen ontwikkeld om emoties te onderdrukken, want huilende of vervelende kinderen maken ons volwassene nonzeker. We voelen onmacht.

Algemeen gebruikte manieren om emoties te onderdrukken, zijn onze kinderen:

• oppakken en wiegen tot ze stoppen met huilen
• een fopspeen geven, laten duimzuigen
• bagatelliseren (zo erg is het nu toch ook weer niet)
• afleiden met voeding of een speeltje
• afzonderen (je mag terugkomen als je niet meer huilt)
• toegeven (de tekenfilm toch opzetten)
• straf geven als ze boos zijn of huilen
• iets beloven of hen belonen als ze stoppen met huilen
• een klap verkopen.

Stel jezelf de volgende vragen: Waarom raakt deze situatie mij? Wat voel ik? Onmacht? Boosheid? Waar word ik zo boos, verdrietig, geïrriteerd, ongemakkelijk? Misschien vind je dat je het al zo druk hebt dat je dit er niet meer kan bijnemen of dat je een slechte moeder bent als je kind overstuur is. Misschien vind je het vervelend dat je alles alleen moet doen of bedenk je dat je hetzelfde meemaakte toen je nog klein was.

Twee soorten tranen

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat stresshormonen via tranen worden afgescheiden en daardoor de chemische balast en het stressniveau in ons lichaam herstelt. Er zijn twee soorten tranen: degene die door emoties gehuild worden en tranen die door de ogen worden afgescheiden als reactie op een prikkeling.  Zoals bijvoorbeeld bij het het snijden van een ajuin. In de emotionele tranen vinden we gifstoffen terug die duiden op een stressvolle gebeurtenis, in uientranen niet.

Ontdekken waarom je kind huilt, kan je helpen zijn reactie te aanvaarden en zelfs als gezond te beschouwen. Kinderen maken doorheen de dag tal van dingen mee die stresserend kunnen zijn. Wees bewust aanwezig als ze huilen, laat hen weten dat je er bent en dat ze nu even hun zegje mogen doen. Kijk hen in de ogen en probeer hun huilen niet zo snel mogelijk en met onechte uitlegjes, dreigeningen of beloftes over iets in de toekomst te stoppen. Zo leer je hen dat emoties uiten is toegestaan en dat je van hen houdtt ook als ze boos of verdrietig zijn. Kinderen hebben NU nood om spanning te ontladen en doen dat het liefst in jouw veilige nabijheid. Zonder ze niet af. Geen time-out of straftijd op de gang, dus.

Stel je voor: je komt thuis na een lange, zware dag en barst half in tranen uit bij je partner. Die begint te roepen dat je niet zo flauw moet doen en dat je ermee moet ophouden, want dat hij anders straks niet naast je wil slapen. En hij geeft je een doos koekjes om van je gezeur af te zijn. Hoe zou jij je voelen? Stel jezelf ook deze vragen: Hoe slaag jij erin je boosheid en verdriet te uiten? Lukt dat zonder bang te zijn de liefde van de mensen om je heen te verliezen? Schaam jij je wanneer je huilt? Hoe reageerden jouw ouders vroeger? En hoe reageer jij nu?

Omgaan met crisissituaties

Het vergt soms diepzeeduiken om de werkelijke reden van een crisis te achterhalen. Soms lukt het niet of is het gewoon de druppel die de emmer deed overlopen. Ga dan vooral je kind niet wegduwen en erken zijn of haar gevoel door het te benoemen: “Ik zie dat je het moelijk hebt. Kan een knuffel van mama helpen?” of: “Je bent boos, want eigenlijk wil jij heel graag…, maar dat kan nu niet. Ik begrijp dat je het jammer vindt.” Of nog: “Ik zie dat je dit T-shirt vandaag niet wil aandoen. Zullen we samen een ander uitkiezen?” (Misschien jeukt het Tshirt of wil hij vandaag een andere kleur dragen.) Wanneer een kind zich begrepen voelt, erkend in zijn emotie, voelt het zich door jou gezien en dat is belangrijk. Zijn onmacht zal erdoor verkleinen, je helpt hem zijn eigen innerlijke wereld van emoties te vatten én het houdt de relatie tussen jullie positief.

Conclusie

Kinderen hebben ALTIJD een geldige reden voor wat ze voelen. Hun emoties zijn NOOIT fout. Moedig ze niet aan ‘flink’ te zijn, want wat ze ook voelen, het mag er zijn. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat je aan alles toegeeft, maar om jullie relatie positief te houden, is jouw erkenning en aandacht in het moment zelf nodig. Wees je ervan bewust dat wat je tegen je kinderen zegt, hun innerlijke stem wordt, het stemmetje waarmee ze zichzelf zullen begrijpen en beoordelen. Ze hebben jou nodig om door de grote wereld en hun innerlijke wereld te wandelen. We hebben niet voor niets zo veel jaren nodig om op te groeien en hierbij hebben we goede gidsen nodig.

Kathlien Bridoux – www.innata.be

Bronnen
Aletha Solter – De taal van het huilen
Roberta Cavallo – Bimbi Veri