Ontdek het leren met je handen
Verf en klei zijn superleuk voor beeldende vorming of een creatieve middag, maar daar blijft het niet bij. Deze creatieve materialen stimuleren de ontwikkeling van (jonge) kinderen op een bijzondere manier. Niet alleen de creatieve ontwikkeling, maar ook de sensomotorische en sociaal-emotionele vaardigheden worden gestimuleerd wanneer kinderen met klei of verf spelen. Dat is natuurlijk al heel wat. Maar wist je dat de inzet van klei en verf bij kernvakken het leerproces een flinke boost kunnen geven?
Dus graag willen wij de leerkrachten helpen om de handen meer te gebruiken met een concept dat wij ontwikkeld hebben met verschillende onderwijskundigen en speltherapeuten van Intraverte, om zo het leerproces een flinke boost te geven.
De rol van de hersenen
Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat je hersenen direct en krachtig in verbinding staan met je handen. Je handen voelen, doen en je ogen zien. Dat wat je ziet en voelt wordt naar de hersenen gestuurd. Daar wordt deze informatie verwerkt. Je hersenen sturen daarna aan wat er moet gebeuren. Zie je bijvoorbeeld iets van tafel vallen? Dan zullen je hersenen je handen een signaal geven om het object snel vast te pakken. De ontwikkeling van de hersenen heeft dus een grote invloed op de ontwikkeling van de oog-handcoördinatie en andersom.
Jonge kinderen zijn nog niet ‘links’ of ‘rechts’. Ze behandelen hun armen en benen als gelijkwaardig en ze bewegen die vaak min of meer symmetrisch. Tussen het 6de en 8ste levensjaar komt daar verandering in. De hersenen zijn zover ontwikkeld dat de hersenhelften zich gaan specialiseren, maar ook leren samen te werken. Hierbij wordt één van de hersenhelften vaak dominant. Dat geldt ook voor de armen, benen en handen. Kinderen krijgen voorkeur voor hun linker- of rechterhand. Die ‘voorkeurshand’ krijgt de leiding en de andere hand mag assisteren.
Bij de bovenstaande hersen- en hand-oogontwikkelingen is de balans tussen hoofd, hart en handen essentieel. Om dat te stimuleren of zichtbaar te maken, kun je klei en verf goed inzetten. Tijdens het kleien of verven staan de handen en ogen continu in verbinding met de hersenen: Welke kleur zie ik? Wat gebeurt er als ik deze kleuren door elkaar meng? Hoe voelt het materiaal? Wat gebeurt er als ik mijn vinger in de klei duw? En wanneer één hersenhelft en één hand gaan domineren, zie je dat terug in het klei- en verfgedrag van het kind. In groep 1 kliedert het kind misschien nog lekker met beide handen in de vingerverf. Aan het einde van groep 2, schildert het misschien vaker alleen nog met de rechterhand. Dit kun je ook stimuleren. Vraag het kind bijvoorbeeld eens of het een handeling wil laten zien met beide handen. Kan hij of zij het ook met links? En met rechts?
Het leerproces
De mate waarin de hersenen zich ontwikkelen is heel belangrijk voor het leerproces. Hoe beter je hersenen ontwikkeld zijn, hoe makkelijker die iets kunnen leren of onthouden. De fijne motoriek speelt hierin ook een essentiële rol.
Expert Ingrid Bunnik (kinderoefentherapeut en praktijkhouder bij Intraverte) zegt hierover: “Wanneer je iets met je handen grijpt, ga je het beter begrijpen. Creatieve materialen helpen daarbij. Uit onderzoek blijkt dat wanneer je leerlingen klei in de handen geeft als je iets uitlegt, ze de informatie beter in zich opnemen. Met klei in hun handen voelen de leerlingen meer rust en zijn ze in hogere mate geconcentreerd. Stel je eens voor hoe krachtig klei of verf dan kan zijn wanneer je het inzet bij kernvakken. De handen zijn druk met verf of klei, terwijl de hersenen geconcentreerd en geactiveerd zijn. Niet alleen de gemiddelde leerlingen, maar juist leerlingen die op wat voor manier dan ook extra aandacht nodig hebben, kunnen hier enorm van profiteren.
In je handen zitten heel veel zintuigen, sensoren. Je handen zijn eigenlijk een verlengstuk van je ogen. In je ogen bevinden zich ook heel veel zenuwcellen. Dat zijn weer uitstulpingen van je hersenen. Met de samenwerking tussen je handen, je ogen en je hersens kun je veel verschillende dingen stimuleren. Je ziet een balletje en weet ‘dat is een balletje’. Als je dan met je handen het balletje vastpakt, krijgt je zenuwstelsel informatie over hoe het voelt en wat het betekent. Met andere woorden, wanneer je iets met je handen grijpt, ga je het beter begrijpen. Klei bijvoorbeeld de letter ‘e’. Je voelt en begrijpt de letter, de vorm en de klank dan beter. Als je dan ook nog woorden verzint die met de ‘e’ beginnen, zoals egel of ezel, krijg je nog meer informatie aan de letter geplakt. Hoe meer zintuigen en functies je inzet, hoe beter je hersenen de ervaringen opslaan. Je begrijpt het dan beter.
Het stimuleren van de motoriek is dus erg belangrijk, niet alleen voor het leerproces, maar ook voor de algemene ontwikkeling. Als een kind nog niet heeft geleerd om (motorische) reflexen te beheersen, kan het niet stilzitten. Dat maakt leren schrijven moeilijk. Je wiebelt op je stoel, waardoor je letters en cijfers niet kan vormen en je de betekenis niet snapt. Daarbovenop moet je je concentreren op je werk en wat de leerkracht uitlegt en je niet laten afleiden door prikkels, zoals geluiden. Al die processen worden door de ontwikkeling van de motoriek geregeld en geautomatiseerd. Als die ontwikkeling niet optimaal is verlopen, kun je leerproblemen krijgen bij lezen, schrijven en rekenen. Bij rekenen zit het dan vooral in het ruimtelijk inzicht. Als je te weinig (buiten) hebt gespeeld en de ruimte hebt leren verkennen door te klimmen, te glijden, te vallen en weer op te staan, ontwikkelt je ruimtelijke oriëntatie minder. Of als je bijvoorbeeld te weinig met klei of andere materialen hebt gestapeld of op volgorde gelegd, worden begrippen zoals meer en minder en hoger en lager moelijker voor je. Dus ook hier is het stimuleren en ontwikkelen van de (fijne) motoriek ontzettend belangrijk om later leerproblemen bij vakken zoals taal of rekenen te voorkomen.”
Tot slot
Klei en verf zijn hele krachtige materialen. Daarom heeft Creall samen met speltherapeuten en onderwijskundigen een groot aantal lesideeën ontwikkeld waarin ‘leren met je handen’ centraal staat. Tijdens deze lessen zet je klei, verf of speelzand in bij taal, rekenen of wereldoriëntatie. Jouw leerlingen leren sorteren, cijfers en letters vormen, keersommen maken of de betekenis van spreekwoorden en gezegdes met verf of klei. Zo heb je samen met jouw klas heel veel plezier aan het leren van de lesstof.
Met ons gratis lesmateriaal waarin klei en verf gecombineerd wordt met kernvakken zoals rekenen en taal, ervaar je zelf de kracht van Leren met je handen! Bekijk de lesideeën hier.
https://www.creall.com/nl/lesideeen/
https://www.creall.com/nl/gratis-e-book/
De collega’s van Creall
PURE CHILD uitgever Magdalena Troch, deelt graag deze informatie met onze lezers
