Mogen kinderen nog creatief zijn? Wat IS creativiteit eigenlijk?

We hebben als opvoeders vaak een veel te veel beperkt idee over creativiteit. Het gevolg hiervan is dat veel mensen volmondig ja zullen antwoorden op de vraag of ‘kinderen nog creatief mogen zijn’, maar het hen ondertussen erg moeilijk maken om hun creativiteit te ontwikkelen. Je gedachten de vrije ruimte laten, verbanden leggen die je eerder zag, op een andere manier over dingen nadenken: dat is pure creativiteit.

Linkerbrein versus rechterbrein

Je linker-en rechterbrein werken niet los van elkaar, maar hebben wel elk hun eigen sterke kanten. En soms heeft je ‘linkerbrein’ de leiding en dan weer je ‘rechterbrein’. Aan de linkerkant zit bijvoorbeeld logisch denken, taal en kennis,  dingen waar scholen zo vaak op gericht zijn. Maar kinderen steunen vaak sterk op hun rechterbrein. Vooral de nieuwe generatie, die nieuwsgieriger en intuïtiever is. Voor leerkrachten en coaches is het goed om te beseffen dat de ingang bij veel kinderen het rechterbrein is. Ook als je het linkerdeel wil stimuleren. Maar waar zit die creativiteit? Het wordt namelijk vaak genoemd als dé eigenschap van het rechterbrein. Maar echte creativiteit laat zich natuurlijk niet in een hokje of hersenhelft stoppen. 

Knutseluurtje op school = niet hetzelfde als creativiteit

In de praktijk wordt creatief bezig zijn weleens verward met kunstzinnigheid, zoals knutselen en musiceren. Dit is een beperkt beeld. Je kunt immers ook creatief zijn met dingen zoals cijfers, oplossingen bedenken of techniek. Maar het kan nog erger, zeker als je bedenkt dat bijvoorbeeld bij knutselen vaak erg weinig input wordt gevraagd, zeker op school. Met zijn allen eenzelfde schaapje beplakken met wol heeft echt niets met creativiteit te maken. Als leerkracht of opvoeder stimuleer je creativiteit het best door eens een stapje achteruit te zetten.

Een stapje achteruit zetten als opvoeder

Laat kinderen zelf eens bedenken wat ze willen doen, hoe ze iets gaan oplossen of aan wie ze het best om hulp vragen. Dat zorgt voor zelfredzaamheid, want zo leren ze zelf  te bedenken wat de volgende stap moet zijn. Ze krijgen op die manier steeds meer vertrouwen in hun eigen vermogens en weten dat ze zich zullen redden. Laat kinderen dus zelf nadenken over mogelijke oorzaken en oplossingen voor jij het ‘juiste’ antwoord geeft. Laat hen meedenken over hoe, wat en van wie ze kunnen of willen leren. Iedereen kan leraar zijn op een gebied waar hij of zij goed in is. Een leraar economie heeft zijn diploma behaald door dingen van buiten te leren, maar dat maakt hem niet per se een goede ondernemer. Maar als een kind interesse heeft, kan een ondernemer hem of haar wel motiveren om goed op te letten bij de lessen economie. Het is erg belangrijk de details die kinderen op school leren te koppelen aan het grotere geheel en dat tastbaar te maken.

Stimuleer de uitvinder in je kind en geef creativiteit vleugels

In ieder kind zit scheppingskracht, een uitvinder, die verrassend weinig nodig heeft, behalve ruimte om zijn gang te kunnen gaan. Uitvinden begint bij een probleem waarvoor een oplossing moet komen. Er zijn talloze vraagstukken waarover de uitvinder (groot of klein) zich kan buigen. Hoe gaat dit verhaal aflopen? Op welke manier pakken we dit project het best aan? Hoe lossen we het klimaatprobleem op? Als volwassenen zijn we het echter niet gewoon om kinderen te vragen wat zij denken of hoe zij zoiets zouden oplossen. Kinderen staan vaak onderaan allerlei hiërarchieën. En dat is niet de goede plek om hun uitvindersbrein te ontwikkelen. Betrek kinderen dus veel meer en oordeel daarbij niet te veel vanuit je linkerbrein. Jouw rationele analyse als opvoeder of onderwijzer heeft misschien al een duidelijk stappenplan opgeleverd, maar daarom moeten kinderen jouw manier niet volgen. Als je de tijd neemt om te luisteren en niet meteen probeert bij te sturen, zal je zien dat kinderen met de meest uiteenlopende oplossingen komen, waar jij soms helemaal niet aan hebt gedacht.

Op zoek vanuit niet weten en angsten loslaten

Als je vertrekt vanuit het niet weten, laat je kinderen mee zoeken. En in die zoektocht is er opeens ruimte voor hun uniek-zijn. Zo kunnen ze zichzelf en hun eigen perspectief ontwikkelen en zichzelf ontdekken. In dat proces leren ze origineel en authentiek te zijn. Daarvoor zijn volwassenen nodig die durven loslaten en kinderen de ruimte geven om te experimenteren en zelf te ontdekken. Een tuinplant die meteen een slokje water krijgt zodra de grond iets droger aanvoelt, zal nooit diep wortelen. Een plant die zelf op zoek moet gaan naar water in de bodem zal net heel brede, diepe wortels krijgen. Zo ook zullen kinderen die de kans krijgen te ontdekken wie ze zelf zijn, en opgroeien in een liefdevolle omgeving, later steviger in het leven staan. Zij durven anders te zijn, omdat ze weten dat ze niet zomaar zullen omwaaien. Door hun creativiteit te stimuleren, krijgen ze zelfvertrouwen, wat een basis vormt voor nog meer creativiteit. Dus mogen kinderen nog creatief zijn? Ik hoop het met heel mijn hart.

Eva Storm