Hoogbegaafd en alles verloren

Regelmatig kom ik ze tegen, de pubers en jongeren – hoogbegaafd – die het hebben opgegeven. Vaak zijn ze depressief, verslaafd aan games, roken ze joints of bungelen er wat bij. Heel vaak kregen ze ook een diagnose, zoals ADD en Asperger. Vaak stroomden ze minimaal één schoolniveau lager af dan waar ze begonnen; meestal gymnasium of VWO. En uiteindelijk behaalden velen geen diploma of met hangen en wurgen een soort van eindstreep.

Wat is er aan de hand met de hoogbegaafde drop outs?

De specifieke groep jonge drop outs waar het hier over gaat zijn meestal hoogbegaafd, introvert, HSP en… vaak jongens. Ooit begonnen zij heel enthousiast aan hun schoolcarrière. Ze merkten al snel dat ze veel wisten en  konden en werden geprezen om hun slimheid. En dan durf je geen fouten te maken of te laten zien dat je iets niet weet. Omdat het ook vaak goed gebekte en ‘eigenwijze’ kinderen zijn, strooien ze zand in de ogen van de mensen in de omgeving. Ze maken veel kabaal als ze iets niet willen en zorgen ervoor dat ze vooral leuke dingen mogen doen.

Afhankelijk van het temperament trekken andere kinderen zich langzamerhand terug. Beide keren wordt er niet tegemoet gekomen aan wat ze werkelijk nodig hebben. Extra taken doen en uitdagende lesstof krijgen is vaak gewoon ‘meer van hetzelfde’. Maar ondertussen oefenen ze geen andere competenties die later veel harder nodig zijn.

Wat gebeurt er op het voortgezet onderwijs?

Vaak gaat het in het eerste jaar van het voortgezet onderwijs ook nog best goed, maar daarna komt de klad erin. Op geheugen goede cijfers halen lukt niet meer en veel lessen worden saai, oninteressant en onzinnig gevonden. Regelmatig voelt zo’n kind zich ook niet thuis tussen zijn klasgenoten en zich door leerkrachten niet begrepen. Dat alles kan een fatale mix zijn.

Het kind, inmiddels puber, heeft geen idee hoe het de lesstof op moet pakken. Weet niet hoe het zichzelf kan motiveren en hoe het kan doorzetten en uithouden van onaangename taken en situaties. Voelt zich buitengesloten en keert zich vaak af leerkrachten en klasgenoten. Dit is vaak het begin van jarenlange (gezins) ellende. Met een puber op een kamer vastgekleefd aan de computer of opgaand in een groep rokende en drinkende pubers.

Wat gebeurt er in de hoofden van jeugdige hoogbegaafden?

Als ik deze jongeren in mijn praktijk krijg, valt mij vooral de gevoelde eenzaamheid, zinloosheid en betekenisloosheid op. Omdat ze meestal in eerste instantie wel veel lawaai maken, wordt er tegemoet gekomen aan hun behoefte op intellectueel gebied. Op het voortgezet onderwijs moeten ze echter presteren en zich voegen naar het onderwijsmodel en flexibel omgaan met verschillende lessen. Omdat ze de basisvaardigheden missen die noodzakelijk zijn voor goed presteren lopen ze vast.

Wat vooral gaat wringen is het zelfbeeld en het zelfrespect. De meningen van anderen worden geïnternaliseerd. Ik hoor hen zoal over zichzelf zeggen dat ze a-sociaal, arrogant, lui, dom, zwak, negatief, en onverschillig zijn. Met de nadruk op ZIJN in plaats van hebben of doen.

Hoe voorkomen we dat alles verloren gaat?

Gelukkig zorgt het leven er zelf voor dat alles ook weer een andere wending kan krijgen. De meeste jongeren zie ik na hun 25e uiteindelijk ergens terecht komen waar ze beginnen te bloeien. En bij al deze jongeren moet ik vaak diep zuchten en had ik ze gegund dat ze die pijn reeds op hun 4e, 6e of 9e jaar hadden mogen doorleven. Want 10, 20 of 30 jaar làter is er al een diep en groot gat geslagen in het zelfrespect en het zelfvertrouwen. En dat is een rauwe open wond die makkelijk weer open gaat.

Wat heeft een hoogbegaafd kind ECHT nodig?

Ouders eisen in hun wanhoop vaak dat hun kind ‘extra’ krijgt, maar met alleen meer van hetzelfde drijft het kind uiteindelijk steeds verder af. Belangrijker is het aanleren van discipline en doorzettingsvermogen bij activiteiten en taken die niet altijd leuk zijn. Evenals flexibiliteit, tegenslagen incasseren, fouten mogen maken, gemaakte planningen uitvoeren, tijd leren indelen, het geheel én de delen overzien en stap voor stap uitvoeren. De zogenaamde executieve functies.

Hierdoor leren ze zichzelf slijpen en winnen ze aan zelfvertrouwen en zelfrespect. Laten we hen dus alsjeblieft ZIEN en naar ze LUISTEREN én hun vooral ook stimuleren om ervaringen op te doen die niet gemakkelijk zijn. En ze daarin steunen en stimuleren opdat ze zichzelf leren kennen als een waardevol persoon.

Tea Adema

Lees hier kosteloos de complete editie van PURE CHILD met als thema HOOGBEGAAFDHEID

Wil je de papieren versie ontvangen? Stuur dan even een mailtje naar info@purechild.be