Fermenteren kan je leren

Ferment… Wat?
Nog nooit van de term fermenteren gehoord? Van zuurkool, ketchup, yoghurt of pickles heb je vast wel al gehoord. Het zijn stuk voor stuk gefermenteerde producten. Fermenteren, ook wel inleggen of conserveren genoemd, is een oude voedselbewaarmethode die helemaal terug is van weggeweest. Denk maar aan de mooie weckpotten met kimchi en kefir. Fermenteren is een origineel alternatief voor de koelkast en een bron van gezonde bacteriën ofte natuurlijke probiotica. Zelfs nadat dit soort voeding maandenlang in een pot heeft gestaan, is ze nog altijd overheerlijk. Bovendien is het leuke aan fermenteren dat je er erg creatief mee kunt zijn, want ook restjes kan je fermenteren tot bokashi.

Fermenteren met Bokashi

Bokashi is een Japans woord dat ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’ betekent. Het is een mooi middel als je mee wilt helpen de afvalberg te verkleinen. Het enige wat je hiervoor nodig hebt, is een bokashi-emmer en een bokashi-starter. Je doet je keukenafval in de emmer en kan dan thuis, in de klas of op je balkon gaan fermenteren. Het is een alternatief of een aanvulling op de compost en/of wormenbak en is de ideale manier om in een kleine ruimte (zonder composthoop) toch te kunnen fermenteren, dank zij de effectieve micro-organismen in de emmer.

Effectieve micro-organismen: over fermentatie en dominantie

We geven je hierbij graag wat achtergrondinformatie over het fermentatieproces van de bokashi-methode. Effectieve Micro-organismen zorgen voor de opbouw van de populatie micro-organismen. Er zijn verschillende micro-organismen, waarvan de bekendste misschien wel de fermentatieve micro-organismen zijn, die ook worden gebruikt bij de bereiding van bier, wijn en yoghurt. Door fermentatie vermeerderen de micro-organismen zich, waardoor alcohol, zuur, antioxidanten, vitamines en enzymen vrijkomen.

The good, the bad and the evil

Micro-organismen zijn eenvoudig onder te verdelen in positieve, effectieve micro-organismen, negatieve micro-organismen en volgers. De volgers kijken naar wie de winnaar is (schadelijk of effectief) en passen zich vervolgens aan door imitatie. Grappig idee, toch? In de EM® (het middel dat voor de bokashi wordt gebruikt) zitten verschillende soorten positieve, effectieve micro-organismen. Ze hebben elk een specifieke taak en versterken elkaars werking. Hierdoor kun je op je balkon, in de klas of in de keuken snel fermenteren met alleen keukenresten.

Gelukkig bestaat EM niet uit chemische middelen, maar wordt het in de vrije natuur verzameld en op natuurlijke wijze gekweekt. Geen modificatie of manipulatie, dus… Yes! Heel kort door de bocht bestaan de effectieve micro-organismen uit fotosynthetiserende bacteriën (die stoffen maken door zonlicht en warmte), melkzuurbacteriën (die schadelijke organismen onderdrukken), gisten, actinomyceten (die schadelijke schimmels en bacteriën onderdrukken) en schimmels (die zorgen voor fermentatie en stank onderdrukken).

Aan de slag in zeven stappen!

Het gebruik van de bokashi-emmer om tot een fermentatieproces te komen, is erg eenvoudig:

1. Snij je keukenresten in stukjes van maximaal 5x5cm. (Nadat je hebt gekookt, kun je dus schillen en etensresten meteen klein snijden en ergens bewaren. Bewaar ze echter niet te lang, maar gebruik altijd verse resten.)
2. Leg bij het eerste gebruik een dun laagje Bokashi-starter op de bodem van de emmer.
3. Doe de keukenresten in de emmer en schep er wat bokashi-starter overheen.
4. Druk de keukenresten met een stampertje aan en sluit de emmer goed af met het deksel.
5. Doe dit net zo lang tot de emmer vol is.
6. Draai het kraantje onderaan de emmer dagelijks eens open om het vocht af te tappen. Je kunt het gebruiken als voeding voor je planten door het te mengen met water (1/100). Je kunt het ook door het toilet spoelen als een natuurlijke ontstopper en ontgeurder.
7. Wanneer de emmer vol is, zet hem dan gedurende twee weken in je berging of op je balkon, zodat alles rustig kan fermenteren. Geen nood: als je een Bokashi-set bestelt, krijg je meteen twee emmers, zodat je altijd een emmer hebt om mee aan de slag te gaan.

Als de Bokashi klaar is, heeft het een zoetzure geur. De keukenresten zien er, als het goed is, nog steeds hetzelfde uit. Je kunt ze vervolgens in de bodem van je tuin opslaan.

Wat gaat erin? Alles gaat erin!

• verse resten (niet eerst laten verrotten of beschimmelen)
• schillen (ook van sinaasappelen, wat niet bij andere composteermethoden het geval is)
• gekookt eten (kliekjes)
• brood en deeg
• koffiefilters en theezakjes
• vis, vlees en botjes
• eieren en schalen

Kortom: dit is een leuk project om samen met je kinderen of je gezin te doen en zo de afvalberg te verkleinen. En wie weet ga je nog een stapje verder en verwerk je ze in de groentetuin. Aan de slag, zou ik zeggen!