Ergotherapie & hoe dieren je kunnen inspireren en motiveren om weerbaar door het leven te gaan

“Therapie met Assistentie van Dieren” klinkt velen bekend in de oren, omdat er regelmatig berichten over te vinden zijn in de pers of op TV. Meestal gaat het dan over personen die vertellen over de positieve effecten die ze ondervinden door wekelijks paard te rijden, door honden of ezels te verzorgen of door speciale contacten met exotische dieren zoals struisvogels, lama’s, papegaaien of dolfijnen.

Ergotherapie met assistentie van dieren

Het verschil tussen spontane contacten met dieren en “ergotherapie met assistentie van dieren” is dat het bij de laatste werkvorm gaat om klassieke ergotherapeutische sessies waarbij naast een ergotherapeut ook een speciaal hiervoor opgeleid dier aanwezig is om de cliënten te helpen hun unieke therapiedoel te bereiken. Een ergotherapeut kan kiezen voor heel diverse dieren zoals paarden of honden, maar sessies met ezels, konijnen of zelfs varkens komen voor. Het is vaak niet het ras of de diersoort die maakt dat het ene dier geschikter is dan het andere. Eigenlijk is het enkel en alleen de unieke persoonlijkheid van het dier zelf die de doorslag geeft.

Wanneer kinderen of jongeren zich aanmelden voor therapie met assistentie van dieren, doen ze dit vaak omdat ze ervan uitgaan dat dieren hen aanvaarden zoals ze zijn. Iets wat ze naar eigen zeggen vaak missen bij andere mensen. Ze geven soms aan dat ze het moe zijn om te vechten tegen de vooroordelen van leeftijdsgenoten, dat ze geen kracht meer hebben om zich te verzetten tegen de kwetsende uitspraken die ze te verwerken krijgen op school of via het cybergebeuren.

Ze zoeken rust en geborgenheid, weg van de harde maatschappij en dicht bij het warme lichaam van een dier dat geen mensentaal spreekt. Regelmatig geven ze ook aan dat ze geen effect meer verwachten van een therapie. Ze ervaren therapie soms als extra druk, als extra ballast en dat terwijl ze eigenlijk al voelen dat ze onvoldoende positieve energie over hebben om zich sowieso staande te houden. Van een dier vrezen ze niet dat het zal vragen om dingen anders te doen of hun eigenheid te verloochenen. Een dier kijkt niet naar het merk van hun jas, broek en schoenen. Het leest geen facebook berichten en reageert daar niet op. Van een dier wordt eigenlijk verwacht dat het gewoon klaar staat om geknuffeld te worden of om genegenheid en warmte te bieden, letterlijk en figuurlijk.

Over krachtdieren en symbooldieren

Je zou je de vraag kunnen stellen of dieren levende knuffelpoppen zijn en of het wel gezond is voor mensen om zich af te wenden van de mensenwereld en zich terug te trekken tussen dieren en natuur? En of je daar enkel rust, warmte en genegenheid vindt. Wel, eigenlijk zouden we kunnen vertrekken van de idee dat dieren en mensen in parallelle werelden leven en dat ze gedreven worden door andere waarden en normen. Je moet maar eens proberen om een biljet van 200 euro in de weide te leggen.

Voor een dier heeft dit geen waarde. Een dier dat deze bedrukte papiertjes verzamelt, wordt niet sneller gevolgd door de kudde en heeft zeker niet meer te zeggen in de groep. Bij groepsdieren, zoals bv. ezels, draait alles om communicatie. Subtiele communicatie, maar ook duidelijke communicatie en stevige discussies. Niet via woorden, maar via lichaamstaal. Een taal die gesproken wordt door de positie van het hoofd, het lichaam, de oren, de staart, de benen, de spanning of de relaxatie van het lichaam en de snelheid of kracht van bewegingen. Elke beweging is een woord in een verhaal dat het dierenlichaam spreekt.

Via “Ergotherapie met Assistentie van Dieren” kan je je leren openstellen voor deze woorden. Je kan ervaren hoe deze dieren onderling communiceren in groep en je hierdoor laten inspireren, namelijk hoe je deze woorden zelf kan gebruiken om jezelf weerbaarder op te stellen en je eigen kracht en balans terug te vinden.

Therapeutische meerwaarde

Sessies rond weerbaarheid en omgaan met pestgedrag gaan volgens ons best door in een natuurlijk kader met dieren, die vrij kunnen kiezen of ze al dan niet willen deelnemen aan een sessie. Je kan een cliënt een dier laten uitkiezen en met deze combinatie aan de slag gaan. Maar wat leert je dat over het echte leven, waar je ook geen mensen kan kiezen en hen verplichten met jou om te gaan en je leuk te vinden? De symbolische waarde van een dier dat voor jou kiest, daarentegen, is volgens ons een startpunt waarop je sessies kan bouwen. Maar om hiertoe te komen, moet je starten vanuit een kader van vrijheid, waarbinnen zowel de cliënt als het dier kunnen kiezen om al dan niet een unieke band met elkaar aan te gaan. Afgewezen worden door je favoriete dier is vaak hard, maar ook dit is een realiteit. Pas als je dieren een stem gaat geven in de therapie, kan je reflecteren over hoe de boodschap die de dieren meegeven, ervaren wordt. Wat doet het met je en wat wil je uit deze situatie meenemen?

Niet alleen individuele interacties tussen dieren en mensen geven veel kracht, maar ook de observatie van contacten tussen de dieren onderling. Het leven in een kudde toont je dat er bij hen, net zoals in de mensenwereld, periodes zijn van rust en onrust. De symboliek van de therapiesessies zit hierin verscholen dat je samen met de therapeut kan gaan nadenken over hoe deze dieren zelf hun leefklimaat sturen en regelen. Je kan je bij wijze van spreken laten inspireren door hun technieken om je eigen levensvraagstukken aan te pakken.

Conclusie

Via dieren kan je leren jezelf weerbaarder te maken. Je zou het kunnen zien als een natuurlijk proces en een mooie kans om te groeien. Cruciaal is vooral dat je jezelf de tijd en ruimte geeft om de vaardigheden te ontwikkelen die jij nodig hebt om je balans terug te vinden. Dieren tonen je dat er niet één weg is om rust te vinden, maar dat iedereen zijn eigen unieke weg hiernaartoe kan ontdekken en dat deze ontdekkingstocht het grote avontuur van het leven vormt.

Dit artikel kwam tot stand door L. Meers (psychologe bij BIAAT) en M. Mercier (ergotherapeut bij ErgoEzel). Belgisch Instituut voor Animal Assisted Therapy, Schoolstraat 11, 9960 Assenede www.therapiemetdieren.be, info@therapiemetdieren.be & 2ErgoEzel, Hoogstraat 76, 2570 Duffel www.ergoezel.be, info@ergoezel.be