UNSCHOOLING Interview met een ervaringsexpert

PURE CHILD interviewde Annelies Van den Bleeken over unschooling. Annelies is moeder van twee kinderen, adviseert en geeft lezingen voor ouders over natuurlijk onderwijs, unschooling en thuisonderwijs.  Zij is tevens lesgever bij het Oost-West Centrum te Antwerpen. Dinsdag 15 maart geeft Annelies Vanden Bleeken een lezing over unschooling in het PURE CHILD Huis in Stekene. (Vind onderaan meer info hierover.)

Wat is unschooling?

Unschooling is een thuisonderwijsmethode, waarbij je je kind vrij laat en ziet waarin het geïnteresseerd is. Zijn zijn/haar vragen te moeilijk om zelf te beantwoorden, dan ga je samen op zoektocht. Je vindt antwoorden in boeken, via internet of je schakelt leerkrachten, beroepsmensen, stielmensen, kunstenaars, ict-ers, etc; in. Belangrijk is om de kinderen hierin te volgen, zo kunnen zij hun eigen interesses en talenten ontdekken en exploreren. Enkele voorbeelden:

Een kind wil graag een brood kunnen bakken. Hij wil weten hoe en van wat dit gemaakt wordt, enz. Vraag bijvoorbeeld eens bij de bakker op de hoek of je kind eens mag helpen om een brood te maken. Kinderen leren zo vanzelf meten, wegen, tellen, rekenen enz. Ze zien het proces van deeg naar een vast brood enz.

“Ik wil robotten kunnen maken, mama!” Daar ken ik als ouder helemaal niets van. We keken rond of  iemand in de familie daar iets van af wist. Mijn broer is een productontwikkelaar en bij hem zijn we toen te rade gegaan. Hij wist onmiddellijk welke boeken hij hiervoor nodig had, een doos met elektronica spullen en hij neemt hem mee naar workshops om te leren coderen.

Gewoon onderwijs is verouderd

Het huidige onderwijssysteem is verouderd, de klassen worden groter, de druk om bepaalde normen te behalen is hoog. Het is vooral het cognitieve waaraan gewerkt wordt. Het steeds moeten stil zitten, het tempo van de juf volgen, lukt niet voor veel kinderen. Voor onze zoon ook niet meer. Dus gingen wij als ouder op zoek en ontdekten drie jaar geleden unschooling. We verdiepten ons hierin en waren onmiddellijk enthousiast. Het was een hele zoektocht hoe wij dit in ons leven konden integreren. Maar telkens wanneer wij onze oudste zoon enkele dagen thuishielden kwam er zo een positieve vibe en kregen wij allemaal zoveel leerkansen. Sinds wij de stap namen, leerden wij zoveel van elkander. In 2019 stegen de cijfers voor thuisonderwijs voor het eerst enorm. En sinds corona nog meer.

Is er structuur bij unschooling?

Kinderen weten van bij de geboorte wat ze nodig hebben en wat niet. En wat gebeurt er op een school heel vaak? De leerkracht heeft 24 kinderen en beslist wanneer er gerekend wordt, wanneer er aan taal gewerkt wordt, geknutseld enz. en dit doorheen heel de dag. Kinderen krijgen dus niet de kans om hun eigen gevoel en interesses te volgen. De structuur op scholen is zo opgelegd om die grote groepen van kinderen te blijven managen. Ons leven zelf geeft echter reeds structuur genoeg aan: ontbijt, middageten en avondeten en al de rest valt er tussen. En natuurlijk hebben wij op woensdagnamiddag klimmen, zondagnamiddag dan gaat hij naar de Chiro (jeugdbeweging) , donderdag en maandag spreken we steeds af met vrienden. Voor ons werkt deze losse structuur. De structuur die mijn kind op school moest volgen, zorgde ervoor dat hij ’s avonds helemaal overprikkeld was. Als hij thuiskwam was hij steeds volledig uitgeput, moe en onhandelbaar en dat is nu volledig weg. Van een natuurlijke structuur ben ik helemaal fan.

Zijn jongeren klaar om hogeschool of  universiteit te volgen?

In Amerika doen reeds veel jongeren aan thuisonderwijs en unschooling. Daar vullen ze een heel dossier in om toegelaten te worden tot de universiteit. De universiteiten in de Verenigde Staten geven kinderen die thuisonderwijs gevolgd hebben of unschooling, vaak voorrang. Dit omdat deze studenten echt gemotiveerd zijn en zelfstandig kunnen leren en kritisch kunnen denken. Deze jongeren kunnen goed meestromen. Zijn zij ongemotiveerd dan zullen zij dit ook aangeven op hun 18de en kiezen voor wat zij als werk of job wel graag zouden doen in het leven. Jongeren die graag toch opnieuw naar school willen, kunnen dit ook. Sommigen die na unschooling of thuisonderwijs voor de universiteit kiezen, vinden dit vaak ook fantastisch. Daar de manier van werken wat gelijkaardig is met thuisonderwijs en unschooling. Omdat je hier ook je eigen vakken mag kiezen, je mag deze kennis tot je nemen op je eigen manier.

Is thuisonderwijs of unschooling voor elke ouder?

Elke ouder kan in principe aan zijn kind bieden, wat het nodig heeft. Maar het is wel een grote uitdaging. Want je kinderen zijn natuurlijk bijna altijd thuis, zeker wanneer ze klein zijn. Dus de spiegels die je krijgt als ouder zijn heel confronterend. Je moet als ouder bereid zijn om tezien van wat er bij jou speelt en je eigen rugzak leegmaken. Zolang je niet de ruimte neemt om echt het proces aan te gaan bij jezelf en bij je kinderen, dan is het super zwaar.

Combineerbaar met het werk?

Ja, dat is mogelijk, maar wel zwaar. Ik werk bijvoorbeeld heel graag, maar wanneer ik teveel werk dan voel ik dat er te weinig ruimte is voor mezelf en de kinderen. En als ik zelf te moe ben, kan ik niet meer bieden wat ik graag voor hen zou doen. Dus het vraagt focus en aanwezigheid. En het zoeken naar een goede balans.

Hebben de kinderen genoeg sociaal contact?

Jazeker! Sociaal contact overstijgt alle leeftijden. Kinderen leren veel van oudere kinderen, maar ook van aan jonge kinderen dingen uit te leggen. Ook zijn er prachtige contacten en leermomenten wanneer ze met hun grootouders op stap gaan, Of met andere kinderen onderweg te zijn. Soms zijn wij met andere unschoolers op stap, gaan we naar de boerderij, het bos, of naar een vuurplek, waar we samen vuur maken enz. Zo een hele dag samen met een groep er op uit trekken en de kinderen daar vrij laten spelen en ontdekken, komt overeen met alle speeltijden tijdens een schoolweek. Ze zien ook hoe volwassenen met elkander communiceren en ook daarvan kunnen kinderen veel leren. Hoe gaan volwassenen met elkander om? En daarbij komt ook dat de kinderen veel minder overprikkeld zijn dan wanneer ze van een speelplaats komen.

Wat mocht het onderwijs toch veranderen?

Een van de grote tekorten in gelijk welk onderwijs nu is ook, dat er één leerkracht voor een heel jaar of langer steeds dezelfde functie heeft. De ultieme school zou zijn, dat de schoolpoort openstaat dat de leraren in hun specifiek lokaal zitten en dat de kinderen zelf kiezen bij wie ze vandaag wat willen leren. Zijn ze klaar met leren, dan mogen ze gaan spelen. En ik denk dat mocht je zo een systeem hebben van echte vrijheid, dit echt zou werken. Want de inhoud hebben de leerkrachten in zich, elke volwassene heeft iets te bieden. Kinderen van Nu hebben deze toekomstige wereld zoveel te bieden. Het is zo belangrijk dat zij hun bijzondere talenten en gaves mogen en ontwikkelen.  Dat wij  hun triggers die ze ons brengen kunnen transformeren, dat wij hun signalen opvangen en hen de kansen geven om deze wereld mee te veranderen in een betere wereld.

Veel kinderen zeggen vaak: “Neen, tegen alles wat hen niet dient?”

De kinderen van nu hun job zal zijn om de wereld te veranderen en neen te zeggen tegen alles wat niet (meer) dient voor de mensheid, de natuur en de hele wereld. En ze kunnen het heel goed.  Zoals “neen, ik wil niet op mijn stoel zitten“ of  “Neen, ik ga deze oefeningen niet doen“ Sommige leerkrachten en ouders nemen dit soms te persoonlijk op en interpreteren het als ongehoorzaamheid. Maar wanneer je dit kunt respecteren en ermee spelen, dan is dat een leerrijk geschenk voor deze kinderen. Het is belangrijk om speels en creatief te blijven, om hen hierin te ondersteunen.

Hoe ontstond unschooling?

John Holt is de inspirator van de unschooling filosofie. Dat is een Amerikaan die in de jaren zeventig een boek geschreven heeft over zelfsturend leren: How childeren learn. Hij richtte ook mee de Sudbury scholen op. Unschooling is ook heel sterk verweven met Natuurlijk ouderschap. Het boek van Jean Liefloff, Op zoek naar het verloren geluk vertelt hier alles over. Zij is een antropologe die in de jaren ’70 onderzoek deed in het amazonewoud naar hoe het kwam dat het leven in oude stammen vaak zo harmonisch en vredevol was. Haar conclusie was dat het om vrijheid ging. In deze stammen kreeg de mens vrijheid om te zijn in verbinding met de ander en de natuur. Geen sturing van bovenaf maar vanbinnen uit. Bij natuurlijk ouderschap staat ook de hechting tussen ouder en kind centraal. Je luistert als ouder heel goed naar al de signalen van het kind en op deze manier rolt men vaak vanzelf in thuisonderwiis.

Naast unschooling ook deschooling

Deschooling betekent alle spanning van het schoolsysteem achter jou laten, als kind maar ook als ouder. Alles wat je weet helemaal vergeten. Allle druk achter je te laten, alleen te spelen. Enkele maanden vakantie houden, totdat er iets helemaal nieuws van binnen uit naar boven kan komen. Tot dat kinderen vanzelf bij hun interesses en hun passie komen. Want net deze eigenheid van elk kind wordt vaak zo onderdrukt in het klassieke onderwijs.  Dus geef de kinderen de tijd, de ruimte en het vertrouwen om volledig terug bij zich zelf te komen. En ook als ouder is deschooling belangrijk om bij jezelf te komen en tot het besluit te komen dat bepaalde schoolse principes eigenlijk niet nodig zijn. Of angsten dat je de eindtermen niet zal bereiken, als je het anders dan op school doet, je je kinderen tekort zou doen enz. Laat deze angsten los.

PURE CHILD dankt Annelies voor dit interview.

Bekijk en beluister het hele interview

op onze website bij PURE CHILD tv, onderaan de homepagina op www.purechild.be

Dit artikel vind je ook in de zojuist verschenen lente-editie van PURE CHILD, met een groot dossier over thuisonderwijs. Abonneer je NU op een PURE CHILD jaarabonnement en ontvang 5 prachtige PRINT edities in kleur in je brievenbus of bij een ONLINE abonnement, toegang tot alle PURE CHILD magazines tot nu toe + de 5 edities van dit jaar. 

Dinsdag 15 maart geeft Annelies Vanden Bleeken een lezing in Stekene. Schrijf je NU in via info@purechild.be