‘Onwankelbaar’ programma: ondersteunt leerlingen in hun welzijn

Je hoort het overal: het gaat niet goed in het onderwijs. We worden om de oren geslagen met dramatische statistieken over de mentale gezondheid van jongeren, terwijl leerkrachten uitvallen in bosjes. Ondertussen lijkt er wel elke dag een nieuw initiatief te verschijnen om deze situatie te bestrijden. Wat als de oplossing eenvoudiger is dan we denken?

Pure Child ontmoette een jonge pionier met een apart verhaal en een interessant project in de steigers, die net dat idee in de maatschappij vorm wou geven. Hierna volgt een impressie.

Jeroen Walravens heeft (uiteraard) zijn twijfels bij de huidige aanpak: “De wereld die we onze jongeren bieden is complex en veeleisend en wanneer zij daar een ongezonde reactie op vertonen, behandelen we hen alsof ze een defect vertonen, als patiënten (letterlijk: lijders), die behandeld moeten worden. Ik heb dan ook een diep respect voor jongeren. Het zijn knokkers, al weten ze het zelf niet altijd.”

Stilstaan bij het leven

Net, daarom en om meerdere reden maakte er hij zijn missie van om hier iets aan te doen. Jeroen was één van die jongeren die uit de symbolische boot viel. Als hooggevoelige ADHD-er met een vlotte tong, liep hij voortdurend ‘tegen de lamp’. Stilzitten op de schoolbanken en weerstaan aan de verleiding om een gewaagde (vaak ook hilarische) opmerking uit te roepen was een helse beproeving voor hem. Jeroen vertelt: “Na jarenlang proberen gaf ik het op. Ik faalde toch, dus waarom zou ik het nog proberen?” Rond zijn 16de begon Jeroen dan ook aan zijn zoektocht naar zichzelf, iets wat hij de start van duikvlucht noemt. Beter gezegd,  een duikvlucht in drank, drugs en feesten.

Op een dag kwam aan deze duikvlucht plots  een heel bruusk einde. Op 21-jarige leeftijd viel hij van een balkon. Toen hij na een maand uit een coma ontwaakte, schoot er niets meer over van de mens die hij dacht te zijn. Hij had ernstige hersenschade opgelopen en was niet meer in staat te gaan, staan of spreken. Jeroen kwam in een prima revalidatiecentrum terecht. Dat neemt niet weg dat al die uitstekende hulp zijn doel volledig miste, tot hij mijn verhaal veranderde, het verhaal dat hij erop nahield over mezelf, zijn leven en de wereld rondom hem. Het gaf hem een gigantisch inzicht:

En daar ligt het probleem volgens Jeroen: “We verwachten dat 18-jarige jongeren beslissingen maken over de richting van hun verdere leven, zonder dat we hen een context bieden om tot zelfinzicht te komen. Ik weet niet hoe het voor jou was, maar toen ik de school (eindelijk) verliet, wist ik  altijd  niet, wat ik met mijn leven aan wou, en koos ik maar wat ik geacht werd te doen.” 

Alles begint met je eigen verhaal

Volgens Jeroen is zo’n keuze niet aan de orde, zolang jongeren niet in contact zijn met zichzelf. Met zijn project Onwankelbaar wilt hij het dan ook over een andere boeg gooien: “Alles begint met kijken naar je eigen verhaal, dan vind je openingen voor nieuwe mogelijkheden. Het is belangrijk om een stap terug te doen van externe doelen en naar binnen te kijken.” Hij gebruikt zijn eigen verhaal als leidraad voor een interactieve sessie, waar elke leerling aan het werk gaat met zijn of haar eigen verhaal. Jeroen getuigt: “Ik had een eenzijdige lezing kunnen maken, maar het delen van een stuk van jezelf zorgt voor een ander soort luisteren, een veilig klimaat om naar jezelf te kijken. Dan maak je jezelf kwetsbaar en dat is vandaag hoognodig.”

In de harde maatschappij van vandaag verliezen veel mensen zich in wat Jeroen “een vlucht voor kwetsbaarheid” noemt. Er is alvast geen tekort aan manieren om je realiteit te ontvluchten, wat ervoor zorgt dat jongeren hun adolescentie vaak niet bewust beleven, met verstrekkende gevolgen. Jeroen pikt hierop in: “Voor mij was het nodig om geketend te worden aan een ziekenhuisbed. Pas dan ging ik stilstaan bij mijn leven, wie ik was en wie ik nog wou zijn.” 

Drie essentiële stappen

Maar je moet niet in een coma terechtkomen om je bewust te worden van je leven. De interactieve sessie omvat dan ook de drie essentiële stappen om onbevangen aan je leven te kunnen bouwen. Voor Jeroen begon alles toen hij begreep dat hij niet samenviel met de verhalen over wat hij had gedaan. In zijn woorden: “Ik had er dan wel een zooitje van gemaakt, maar dat was niet wie ik ben, ik ben een ‘goeie gast’. Wanneer je dat begrijpt, ga je meteen anders naar anderen kijken, want hetzelfde geldt voor iedereen.” 

Jeroen: “Als je het niet bent, kun je het veranderen. Ik besefte dat ik mijn verhaal zelf kon schrijven en dat leidde tot een revolutie. Of dat moeilijk was deed er niet meer toe, want dit was een ongeziene vrijheid.” 

Het derde sleutelmoment kwam na jarenlang ploeteren. “Toen ik het ziekenhuis verliet wilde ik alles doen “zoals het hoort” en liet me dus vooral leiden door maatschappelijke verwachtingen.”, getuigt Jeroen ;

“Nu ik clean en nuchter was, moest ik enkel nog een diploma en een vaste job hebben, om een goed leven te hebben. Tenminste, dat dacht ik. “

Mount Everest

Ik leerde de  les met vertraging, stopte met de illusie van zekerheid na te streven en begon mijn intuïtie te volgen. Niet veel later zou ik Mount Everest bereiken.”

Volgens Jeroen is dat het geboorterecht van elk van ons: “Elke jongere verdient de kans om haar verdere leven uit te bouwen, vanuit haar/zijn eigenheid: waarden, relaties en sterktes. Nu wordt dat vaak ontnomen door de focus op overhaaste doelen en beslissingen. Daarom verkennen leerlingen in het ‘Onwankelbaar’ programma hun waarden, karaktersterktes en de rollen die ze opnemen. Als je richting van binnenuit komt is ze sterk, Onwankelbaar. Jezelf leren kennen en accepteren is het begin van alles.”

Positieve psychologie

Dat is waar goedbedoelde initiatieven de bal misslaan volgens Jeroen: “Ik ben een grote fan van de positieve psychologie, waar gedreven academici zich inzetten om kennis te vergaren over manieren om het welzijn van ons allen te verbeteren, zonder commerciële dubbele bodem.” Jeroen maakt hier evenwel een kanttekening bij: “De prima interventies focussen zich vaak op positieve affecten als dankbaarheid, blijdschap of rust. Bij een grote tegenslag worden die algauw vergeten. Wanneer het ondenkbare gebeurt heb je niet veel aan een dankbaarheidsdagboek.”

Daarom focust Onwankelbaar zich op het niveau van identiteit. “De belangrijkste vragen die ik mezelf ooit stelde zijn: “Wie ga ik zijn in dit leven” en “Waar ga ik voor staan in deze wereld?” De antwoorden op die vragen zijn als een anker, een kern waar je naar kan blijven terugkeren, wat er ook gebeurt, onwankelbaar.”

De weg naar binnen

Jeroen sluit af: “Wat mij betreft zijn we nog maar aan het begin. Zoveel mogelijk jongeren de kans geven om een stap terug te doen van externe doelen en verwachtingen, naar binnen te kijken en hun verdere leven versterkt tegemoet te gaan is een levensmissie. Als ik al deze dure lessen niet gebruik om onze schitterende jonge mensen te versterken, had ik ze beter niet overleefd.” Jeroen is niet alleen in deze overtuiging. Ondertussen is ‘Onwankelbaar’ een team van bevlogen experten, met een gedeelde missie. “Het doel? Dit materiaal deel laten uit maken van het onderwijscurriculum en (zorg-) leerkrachten opleiden, in een train the trainer model. Zo versterken we een hele generatie.”

Positieve reacties

De eerste reacties zijn ontroerend positief. Alle scholen geven aan volgend schooljaar opnieuw te willen samenwerken met ‘Onwankelbaar’ en dat ze collega’s hetzelfde willen aanbevelen. Ook leerlingen zijn enthousiast. 

In de woorden van “D”: “Dit schooljaar is geen gemakkelijk schooljaar voor velen en ondanks dat veel leerlingen het niet lieten merken, was het eigenlijk diep van binnen wel goed om zo een workshop te hebben. Het kwam ook gewoon op het beste moment voor de examens. Het was echt een motivatie voor ons en gaf ons hoop: dat we het toch nog kunnen halen en niet moeten opgeven. Dat het leven nu eenmaal niet gemakkelijk is maar dat er altijd een oplossing is. Na de workshop hadden mijn vriendinnen en ik een gevoel van opluchting. Een gevoel dat wij niet de enige zijn in deze wereld die het moeilijk hebben. Een gevoel dat we er iets van kunnen maken in ons leven. Een gevoel dat wij belangrijk zijn.” 

Pure Child Magazine

Voor meer informatie: https://onwankelbaar.be/ 

Jeroen Walravens. Oprichter, trainer van ‘Onwankelbaar’

Als auteur, spreker en trainer is het Jeroens missie om jongeren te versterken. Een moeizame jeugd mondde uit in een ongeval, een maand coma en een ernstig hersenletsel. Deze uitdagingen bereidden hem voor om zich met een ongeëvenaarde passie en doorleefde empathie toe te leggen op de missie van Onwankelbaar.